Buon Appetito: İtalya

Mutfak denince aklımıza gelen ilk ülkelerden biri olan İtalya, tüm dünyada tüketilen klasik yemekleriyle gönlümüze taht kurmuş durumda. İtalya mutfağında herkesin damak tadına uygun bir şeyler bulmak mümkün. İtalyan mutfağı ne gibi özellikler barındırır? İtalyanların yemekleri konusunda hassas oldukları konular nelerdir? Dünya mutfaklarını incelediğimiz bu yazı dizisinde yeni durağımız İtalya!

İtalyan mutfağının tarihçesi Orta Çağ’a kadar dayanmakta. Roma ve Atina mutfaklarının etkisiyle Sicilya’da İtalyan mutfağının temeli olarak nitelendirilebilecek bir yemek kültürü oluşmaya başlamış. Sonrasında Sicilya’nın Araplar tarafından 9. yüzyılda işgal edilmesiyle bu yemek kültürüne yeni elementler eklenmiş ve mutfakta bir zenginleşme yaşanmış. 12. yüzyılda Sicilya’da hamurdan uzun şeritlerle yemek yapıldığı gözlemlenmiş. Evet, bu uzun şeritler spagettiden başka bir şey değil! Coğrafyanın mutfak kültürüne olan etkisi sonucu Kuzey İtalya’da daha çok Cermen (Almanya, Avusturya) ve Antik Roma etkisi gözlenirken Güney İtalya’da Arap kültürünün baskınlığı kendini gittikçe belli etmiş. İlk İtalyan yemek kitabı olan

“Liber de coquina” yani “Mutfak Hakkında Bir Kitap” 13. yüzyılda Napoli’de yazılmış.

İtalya Mutfağının Öğünleri

İtalyanlarda da diğer Avrupa ülkelerinde olduğu gibi uzun süren ve birçok çeşitle donatılan kahvaltı sofraları görülmüyor. İtalyanlar da kahvaltılarını bir kahve ve özel bir İtalyan ekmeği olan Focaccia veya bir kruvasan ile geçiştiriyorlar. Öğle yemeği ise kahvaltıdan çok daha önemli. Öğle yemeğinin tek önemi besin tüketimi değil İtalyanlar için. Özellikle Güney İtalya’da tüm ailenin bir araya gelip öğle yemeği hazırlamaya yardım etmesinin aile bağlarını güçlendiren bir etkinlik olduğu düşünülüyor. Yüksek sesli kahkahalarla hazırlanan bir öğle yemeğinin çözemeyeceği bir sorun yoktur belki de… İtalyanlar için öyle görünüyor. Öğle yemeğinde çorba, makarna veya önemli İtalyan yemeklerinden biri olan Risotto tercih edilirken yemeğin yanında mutlaka şarap içiliyor. Yemekten sonra tatlı da yenmez mi? Yenir tabii ki.

Akşam yemeği ise başlı başına farklı bir unsur. Modern İtalyan mutfağında özellikle güney kesimlerinde, karbonhidrat ve proteinin aynı anda bulunduğu makarna ve pizza çeşitleri tüketilmekte. Güney ve Kuzey İtalya ayrımı burada yine ortaya çıkıyor. Gözümüzde canlanan İtalyan mutfağı algısı aslında daha çok Güney İtalya için geçerli. Kuzey İtalya’da patates, mısır, peynir çeşitleri ve tereyağı daha çok kullanılırken güneye inildikçe sebze yemekleri ve zeytinyağlılar kendini göstermeye başlıyor. Akşam yemeğinde birinci tabak olarak bizim yemek kültürümüzde olduğu gibi çorba çeşitleri veya risotto tercih ediliyor. Asıl akşam yemeği ise bu ilk tabağın ardından geliyor. İtalyanlar akşam yemeklerinde genellikle balık veya et tercih ediyor. Yemeğe ise bir salata veya zeytinyağı kullanılarak kızartılmış bir sebze yemeği eşlik ediyor.

Pizza ve Makarna

İtalyan mutfağı denilince akla gelen ilk şey pizza ve makarna şüphesiz. Pizza, Antik Roma dönemine kadar uzanan bir geçmişe sahip. İlk olarak Etrüskler tarafından, közlenmiş ekmek üzerine baharatlar ve zeytinyağıyla yapılan bir yemek olarak ortaya çıkmış. Bu özgün pizza, bir çeşit ekmek olarak kabul edilmiş ve üzerine eklenen malzemelerle lezzetlendirilmiş. Pizza, İtalya’nın Napoli şehrinde 18. yüzyılda halk arasında zamanla popülerlik kazanmış. İtalyan pizzacılar, pizza hamurunu ince ve çıtır çıtır olacak şekilde hazırlamaya başlamışlar. Bu hamurun üzerine, Napoli’nin ünlü San Marzano domatesleri ve mozzarella peyniri eklenerek eşsiz bir lezzet yaratılmış.

1889 yılında Napoli Kraliçesi Margherita, Napoli’de modern pizzanın babası olarak kabul edilen pizzacı Raffaele Esposito’ya pizza yapması için bir mektup göndermiş. Esposito, pizza hamurunu, domates sosunu ve mozzarella peynirini kullanarak üç farklı çeşit pizza hazırlamış ve bunlardan birini, İtalya bayrağındaki renklere ithafen “Pizza Margherita” olarak adlandırmış. Kraliçe Margherita’nın favorisi olan bu pizza, o günden beri dünyanın her yerinde popülerliğini koruyor. Pizza konusunda İtalyanlar, hamurun kalitesi ve yapısına özen gösteriyor.

Hamurun ince, çıtır ve hafif olması önemli. İyi bir pizza hamuru, uzmanlık ve deneyim gerektiriyor. Malzemelerin seçimi de büyük bir titizlikle yapılıyor. Taze mozzarella peyniri, San Marzano domatesleri, taze otlar ve zeytinyağı gibi geleneksel malzemeler kullanılıyor. İtalyanlar, pizza yapımında en iyi sonucu elde etmek için orijinal tarifleri ve yöntemleri korumaya önem veriyorlar.

Makarnanın kökeni ise Orta Doğu’ya dayanıyor. İtalya’ya Araplar tarafından 8. veya 9. yüzyılda getirildiği düşünülmekte. Makarna, ilk olarak Sicilya’da üretilmiş ve zamanla İtalya’nın diğer bölgelerine yayılmış. İtalyanlar, makarnayı iyice benimsemiş, farklı şekil ve türlerini geliştirerek İtalyan mutfağında yerini sağlamlaştırmış. Makarnanın çeşitli şekilleri de İtalyan mutfağındaki bölgesel farklılıklar ve geleneklere dayanmakta. Her bölgenin kendine özgü makarna tarifleri ve sosları var. Örneğin, kıvrımlı spaghetti “Alla

Carbonara Roma mutfağından gelirken, kuzeyde ise Tortellini ve Ravioli gibi dolgulu makarna çeşitleri popüler. Makarna, farklı soslarla birleştirilerek çeşitli tariflerle sunulmuş ve bu sayede İtalyan mutfağının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiş. İtalyanlar, taze ve kaliteli malzemelerle yapılan makarnayı özenle pişiriyor. Makarnanın sosu da önemli ve çeşitlilik göstermekte. Örneğin, Napoli’den gelen ünlü Marinara sosu, domates, sarımsak, zeytinyağı ve otlarla yapılan basit bir sos olup makarnanın üzerinde kullanılan en popüler soslardan biri. Diğer yaygın soslar arasında bolognese sosu, pesto sosu ve alfredo sosu bulunuyor.

Makarnada da İtalyanlar, doğru makarna şekillerinin seçimi ve sosların dengesi konusunda titizlik gösteriyorlar. Makarna, hafifçe dişte direnç bırakacak şekilde yani “al dente” olarak pişirilmeli. Bu yöntemin makarnanın tadını ve dokusunu korumasını sağladığını düşünüyorlar. İtalyan mutfağında, her makarna şekli belirli bir sosla en iyi şekilde uyum sağlıyor. Örneğin, kıvrımlı makarnalar dolgun sosları yakalamak için ideal, uzun ve ince makarnalar ise hafif soslarla tercih ediliyor. İtalyanlar, doğru makarna ve sos eşleşmeleriyle yemeklerin lezzetini en üst düzeye çıkarmayı amaçlıyorlar.

İtalyanlar için pizza ve makarna, kültürel miraslarının bir parçası ve bu yemeklere büyük bir saygı duyuyorlar. Onlar için bu yemeklerin doğru şekilde hazırlanması, lezzetin ve kalitenin korunması oldukça hayati öneme sahip. Yani İtalyanların yanında ananaslı pizza yemenizi veya spagettiyi pişirmeden önce kırarak ikiye ayırmanızı önermiyoruz.

Tatlı ve Kahve

İtalyan mutfağı, dünya çapında benzersiz ve lezzetli tatlılara da ev sahipliği yapıyor. Tatlılar, İtalyan kültüründe önemli bir yere sahip ve bir öğünün tamamlayıcısı olarak kabul ediliyor. İtalyanlar, yemeklerin ardından tatlıyı bir zevk ve keyif kaynağı olarak görüyorlar.

Bu keyifli tatlılardan biri olan gelato, İtalya’nın meşhur dondurma çeşidi. Daha yoğun ve kremsi bir kıvama sahip olan gelato, diğer dondurmalarla karşılaştırıldığında daha düşük yağ içeriyor. Bu sayede daha yoğun bir tat ve daha zengin bir kıvam sunuyor. İtalya’da gelato yemek, neredeyse bir ritüele dönüşmüş vaziyette. İnsanlar, her mevsimde ve hatta her gün gelato keyfi yapıyorlar. Gelato yaz aylarında serinletici bir lezzet olarak tercih edilirken, kış aylarında da içerdiği farklı aromalarla insanların mutlu olmasını sağlıyor.

Bir diğer tatlı olan Tiramisu ise İtalyan mutfağının en tanınmış ve sevilen tatlılarından biri. Kahve ve kakao ile ıslatılmış pandispanya kek katmanları arasına krema ve mascarpone peyniri sürülerek hazırlanıyor. Tiramisu, İtalyanlar arasında özel bir yere sahip ve kutlamalar, aile toplantıları ve özel günlerde sıklıkla sunuluyor. Bu tatlı, İtalyanların konukseverliklerini göstermelerini ve sevdikleriyle keyifli anlar yaşamak için bir araya gelmelerini sağlıyor.

Anlayacağımız üzere İtalyan mutfağındaki tatlıların önemi sadece lezzetlerinde aranmıyor, tatlılar aynı zamanda İtalyan kültürünün bir yansıması halinde. Bu tatlılar, İtalyanların aile değerlerini, sevgi ve paylaşımı ifade etmelerine yardımcı oluyor. İtalyanlar tıpkı bizim gibi yemeklerin paylaşıldığı ve sevilen kişilerle bir araya gelmenin önemsendiği bir kültüre sahip. Aile birliğini kutlamak, dostlukları pekiştirmek ve keyifli anlar yaşamak için tatlılar bir bahane olarak kullanılıyor.

Tiramisu aynı zamanda İtalyanların kahve kültürüne de bir gönderme niteliğinde. İtalya ayrıca dünyaca ünlü kahve kültürüyle tanınan da bir ülke. İtalyanlar için kahve, sadece bir içecek değil, bir yaşam tarzı adeta. İtalya’da kahve, günlük rutinlerin ayrılmaz bir parçası. İtalyanlar, özenle hazırlanan Espresso, Cappuccino, Macchiato ve diğer kahve çeşitlerinin keyfini çıkarmaya bayılıyor. İtalyan kahvesi güçlü aroması, yoğun tadı ve kremsi köpüğüyle tanınıyor. İtalyanlar, kahvenin hızlı bir şekilde içilmesini tercih ediyor ve genellikle birkaç dakika içinde bir espresso fincanını bitiriyor.

İtalyan mutfağının keyfini doyasıya yaşamak için bizimle iletişime geçebilir, dünya mutfaklarının incelendiği yazılarımız için blog sayfamızı takip edebilirsiniz. Veni, Vidi, Venn Tour!